Η φωτό-σοκ που κανείς δεν ήθελε να δημοσιεύσει! Το πραγματικό πρόσωπο του πολέμου

Ο ιρακινός στρατιώτης έχασε τη ζωή του προσπαθώντας να βγει απο το φορτηγό του (στην παραπάνω φωτογραφία διακρίνεται το φορτηγό, στον δρόμο που αργότερα ονομάστηκε Highway of Death - Η Λεωφόρος του Θανάτου). 

Οι φλόγες τύλιξαν το όχημά του και αποτεφρωσαν ολοκληρωτικά το σώμα του, μετατρεποντας τα οστά του σε τέφρα…

Ο στρατιώτης σε μια φωτογραφία που τραβήχτηκε αργότερα φαίνεται να ζητάει βοήθεια απλώνοντας τα χέρια του απο το κατεστραμμένο παρμπρίζ, το οποίο πλαισιώνει το πρόσωπο και το στήθος του. Τα χρώματα και η υφή των χεριών του μοιάζουν με εκείνα των καμένων και σκουριασμένων μετάλλων που τον περιτριγυρίζουν. Η πυρκαγιά κατέστρεψε τα περισσότερα από τα χαρακτηριστικά του, αφήνοντας πίσω ενα σκελετωμένο πρόσωπο να κοιτάζει χωρίς μάτια. 

Στις 28 Φεβρουαρίου 1991, ο φωτορεπόρτερ Kenneth Jarecke στάθηκε μπροστά από τον απανθρακωμένο άνδρα που ηταν τοποθετημένος ανάμεσα στα απανθρακωμένα σώματα των συναδέλφων του, και τον φωτογράφισε. Κάποια στιγμή, πριν πεθάνει αυτό το δραματικό θάνατο, ο στρατιώτης είχε όνομα. Πολέμησε στο στρατό του Σαντάμ Χουσεΐν, ειχε θέση και μονάδα. Μπορεί να ηταν αφιερωμένος στον δικτάτορα, ο οποίος τον έστειλε να καταλάβει το Κουβέιτ και να πολεμήσει του Αμερικανους. Ή μπορεί να ήταν ένας άτυχος άνδρας χωρίς προοπτικές, που τον ειχαν μαζέψει από τους δρόμους της Βαγδάτης. 

Ο Jarecke τράβηξε την φωτογραφία λίγο πριν την κατάπαυση του πυρός και την επίσημη λήξη της επιχείρησης Desert Storm - την στρατιωτική επιχείρηση των ΗΠΑ που οδήγησε τον Σαντάμ Χουσεΐν και τα στρατεύματά του να φύγουν από το Κουβέιτ, που ειχαν καταλάβει τον προηγούμενο Αύγουστο. Η φωτογραφία αυτη και το ανώνυμο θέμα της θα μπορούσε να συμβολίζουν τον Πόλεμο του Κόλπου. Αντ 'αυτού, δεν δημοσιεύτηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, λόγω συντακτικών επιλογών.

Είναι δύσκολο να υπολογίσει κανείς τις συνέπειες που μπορεί να έχει η απουσία μιας φωτογραφίας. Αλλά σύμφωνα με μερικούς δημοσιογράφους ωραιοποημένες εικόνες του πολέμου, το κάνουν πιο εύκολο να αποδεχτούμε και μια πιο αναίμακτη γλώσσα. Σε αντίθεση με τον πόλεμο του Βιετνάμ που ειναι γνωστός για τις φρικιαστικές αλλα απίθανες πολεμικές φωτογραφίες. Μερικές φωτογραφίες, όπως αυτες του Ron Haeberle για τη σφαγή του Μάι Λάι, δεν δημοσιοποιήθηκαν κάποιες άλλες βίαιες φωτογραφίες παιδιών-θυμάτων ναπάλμ του Nick Ut και της εκτέλεσης ανός ανδρα του Eddie Adams κέρδιασαν βραβεία Πούλιτζερ και είχαν τεράστια επίδραση ως πρός το τελικό αποτέλεσμα του πολέμου.

Βέβαια η κάθε φρικιαστική φωτογραφία δεν αποκαλύπτει και κάποια σημαντική αλήθεια για τον πόλεμο. Τον περασμένο μήνα, η New York Times αποφάσισε - για έγκυρους ηθικούς λόγους - να αφαιρέσει τις εικόνες των νεκρών επιβατών απο ενα άρθρο για την πτήση MH-17 στην Ουκρανία και τις αντικατέστησε με τις φωτογραφίες απο συντρίμια. Μερικές φορές όμως, η παράλειψη μιας φωτογραφίας σημαίνει η θωράκιση του κοινού από τις καταστροφικές και ασαφείς συνέπειες ενός πολέμου - δημιουργόντας ετσι ενα ελλιπές και μάλιστα παραπλανητικό ρεπορτάζ.

Στην περίπτωση του απανθρακωμένου ιρακινού στρατιώτη, η απίθανη και ταυτόχρονα φρικιαστική φωτογραφία ειχε να αντιμετωπίσει τον λαικό μύθο της περιόδου που παρομοίαζε τον Πόλεμο του Κόλπου ως “πόλεμο βίντεο-παιχνίδι” - μια σύγκρουση που έγινε ανθρώπινη μέσω βομβαρδισμών ακριβείας και εξοπλισμού νυχτερινής όρασης. Με την απόφασή του να μην δημοσιεύσει την φωτογραφία το περιοδικό Time και το πρακτορείο Associated Press πήραν απο το κοινό την ευκαιρία να αντιμετωπίσει αυτον τον άγνωστο εχθρό και να προβληματιστεί για τις τελευταίες του βασανιστικές στιγμές του.

(Στην παραπάνω φωτογραφία του Jarecke Αμερικανοί με Ιρακινούς στρατιώτες αιχμάλωτους πολέμου)

Η φωτογραφία δεν χάθηκε εντελώς. Ο Observer στο Ηνωμένο Βασίλειο και η γαλλική Libération δημοσίευσαν την φωτογραφία μετα την απόρριψη των Αμερικανικών ΜΜΕ.

Αυτη η αντίδραση εξέπληξε τον φωτογράφο, ο οποίος θεώρησε οτι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης θα ήθελαν να αμφισβητήσουν τη λαϊκή αφήγηση του “καθαρού, απλού πολέμου”. "Όταν έχεις μια εικόνα που καταρρίπτει το μύθο" λέει σήμερα, "τότε νομίζεις ότι πρόκειται να δημοσιευθεί ευρέως."

Κάποιοι ισχυρίζονται ότι απεικονίζοντας την αιματοχυσία και τα τραύματα ενος πολέμου επανειλημμένα και με εντυπωσιακό τρόπο μπορεί να "παγώσει" την συναισθηματική μας κατανόηση. Αλλά με το να μην δείχνεις ποτέ αυτές τις εικόνες εγγυάσαι ότι μια τέτοια αντίληψη δεν θα αναπτυχθεί ποτέ.

"Προσπαθήστε να φανταστείτε, έστω και μόνο για μια στιγμή, πως θα ηταν ο πνευματικός, πολιτκός και ηθικός σας κόσμος αν δεν ειχατε δει ποτέ μια φωτογραφία” γραφει η συγγραφέας Σούζι Λίνφιλντ στο The Cruel Radiance, το βιβλίο της για τη φωτογραφία και την πολιτική βία. Φωτογραφίες, όπως αυτες του Jarecke δεν δείχνουν μόνο ότι οι βόμβες πέφτουν πάνω σε πραγματικούς ανθρώπους αλλα μπορούν επίσης να κάνουν το κοινό να αισθάνονται υπόλογοι γι’αυτο. Όπως έγραψε ο Ντέιβιντ Κάρρ στην εφημερίδα The New York Times το 2003, το πολεμικό φωτορεπορτάζ έχει "την ικανότητα όχι μόνο να προσβάλει τον θεατή, αλλά και να τον/την ενοχοποιει”.

Ως ένας θυμωμένος 28χρόνος ο Jarecke έγραψε στο American Photo το 1991: “Αν είμαστε τόσο μεγάλοι ωστε να μπορούμε να διεξάγουμε ενα πόλεμο, τότε θα πρέπει να ειμαστε και αρκετά μεγάλοι για να δούμε αυτόν τον πόλεμο”.

Πηγή: The Atlantic
Μετάφραση/Επιμέλεια: OnAlert