Η Άγρια Δύση στο μικροσκόπιο

Αλήθειες και πραγματικά δεδομένα για το θρυλικό Φαρ Ουέστ

Οι μύθοι που συνοδεύουν την εποχή της αμερικανικής Άγριας Δύσης συσκοτίζουν το τοπίο με πλασματικές πληροφορίες, δεισιδαιμονίες και «γεγονότα» που δεν συνέβησαν ποτέ. Κι όμως, η πραγματικότητα της περιόδου είναι σίγουρα περισσότερο παράξενη ακόμα και από τη μυθολογία που τη συνοδεύει! 

Αυτό που συνήθως παραλείπεται ή περνάει στα «ψιλά» των χολιγουντιανών αναπαραστάσεων του Φαρ Ουέστ είναι εξάλλου περισσότερο ενδιαφέρον από μια σειρά απαγχονισμών κλεφτοκοτάδων και παρανόμων ή χαρτοπαικτών με πίσσα και πούπουλα. 

Το δυτικό σύνορο των ΗΠΑ δεν περιλαμβάνει μόνο ξένοιαστους γελαδάρηδες και πιστολέρο καουμπόηδες, στην πραγματικότητα ήταν λιγότερο ρομαντικό και πιο ωμό από όσο το θέλουν οι συνήθεις απεικονίσεις του. Στην εικόνα που έχουμε για το Φαρ Ουέστ λείπει η... μεγαλύτερη εικόνα! 

 Καμήλες 

Έχετε δει ποτέ τον Τζον Γουέιν στην κινηματογραφική του καριέρα να καβαλά καμήλα; Ποτέ! Κι όμως, οι νοτιοδυτικές ΗΠΑ συνήθιζαν να φιλοξενούν εκατοντάδες καμήλες, κι αυτό με παρέμβαση της κυβέρνησης. Ήταν το 1855 λοιπόν όταν το Κογκρέσο διέθεσε κονδύλι 30.000 δολαρίων για τη μεταφορά αραβικών καμήλων από την Αίγυπτο. Η ιδέα ήταν ότι ένα κοπάδι από δρομάδες θα τα κατάφερναν καλύτερα από τα άλογα κάτω από τον καυτό ήλιο του Φαρ Ουέστ, κάνοντας τις εξερευνητικές αποστολές ευκολότερες. Μέχρι το 1857, ο στρατός διέθετε 70 καμήλες, με τα πρώτα δείγματα να είναι ενθαρρυντικά. Και μετά ξέσπασε βέβαια ο αμερικανικός εμφύλιος, με τις καμήλες που κατάφεραν να ξεφύγουν από το χάος και την καταστροφή να καταφεύγουν στη Δύση, σε άγρια πλέον κατάσταση, και να γεννοβολάνε σαν τρελές. Για περισσότερο λοιπόν από 100 χρόνια, οι αδέσποτες καμήλες ήταν μέρος της άγριας ζωής του Τέξας, με την τελευταία καταγραφή καμήλας στο Φαρ Ουέστ να συμβαίνει το 1941... 

Πολυπολιτισμικότητα 

Η κλασική χολιγουντιανή εικόνα της Άγριας Δύσης περιλαμβάνει λευκούς Αμερικανούς σε συμμορίες να μάχονται με εξίσου λευκούς τύπους. Εντάξει, όλο και κάποιος νέγρος συμπληρώνει την εικόνα, με μια χούφτα Μεξικάνων και Ινδιάνων για το απαραίτητο «αλατοπίπερο», ενώ και η αναπαράσταση του Ιρλανδού αι του Κινέζου δεν λείπει, για το «κωμικό» του πράγματος. Κατά κύριο λόγο ωστόσο η Άγρια Δύση κατοικείται από λευκούς Αμερικανούς, σωστά; Λάθος! Όπως και η Νέα Υόρκη στα τέλη του 19ου αιώνα, έτσι και το Φαρ Ουέστ ήταν ένα χωνευτήρι πολιτισμών και λαών, με ανθρώπους όλων των χρωμάτων, φυλών και εθνών να συρρέουν εκεί για ένα καλύτερο αύριο. Το Ουαϊόμινγκ, για παράδειγμα, μετρούσε πάνω από 56 εθνικότητες, σε έναν πληθυσμό λιγότερο από 10.000 ανθρώπους. Σλοβάκοι, Σκανδιναβοί, Γερμανοί, Τούρκοι, Κινέζοι και δεν συμμαζεύεται συνέρρεαν στη Δύση ακολουθώντας τον πυρετό του χρυσού της Καλιφόρνια... 

Οπλοκατοχή 

Αν πρέπει να κρατήσουμε μία μόνο εικόνα από την κινηματογραφική ανασυγκρότηση της Άγριας Δύσης, αυτή θα ήταν αναμφίβολα ότι όλοι κουβαλούσαν «σιδερικό». Σε έναν τόπο που όλοι ψάχνονταν για φασαρίες, το εξάσφαιρο ήταν απαραίτητο, σωστά; Μάλλον όχι, καθώς το να κουβαλάς πάνω σου πιστόλι θα σε έβαζε αναμφίβολα σε περιπέτειες! Όταν λοιπόν σχηματίστηκαν οι πρώτες τοπικές κυβερνήσεις στην Άγρια Δύση, ο πρώτος νόμος που πέρασαν ήταν η απαγόρευση της οπλοκατοχής. Και ο πιστολάς Γουάιατ Ερπ αυτό ακριβώς προσπαθούσε να επιβάλλει. Οι σερίφηδες δεν αστειεύονταν με την παράνομη οπλοκατοχή και κυνηγούσαν λυσσαλέα τους παραβάτες, με τη δεύτερη συχνότερη αιτία σύλληψης σε όλο το Φαρ Ουέστ να είναι ακριβώς η οπλοκατοχή. Η «άνομη» Άγρια Δύση ήταν πολύ λιγότερο «άνομη» απ' όσο θέλει να πιστεύουμε ο κινηματογράφος... 

Βία 

Πιστολίδια, ξεκαθαρίσματα λογαριασμών, ληστείες τραπεζών, ενέδρες τρένων, χορογραφημένα κλοτσομπουνίδια στα σαλούν, το Φαρ Ουέστ ήταν ακραία βίαιο και δεν χωρά συζήτηση σε αυτό. Ή μήπως χωρά; Αποδεικνύεται λοιπόν ότι η δημοφιλής πεποίθηση ότι η Άγρια Δύση ήταν το μέρος που οι άντρες έλυναν τις διαφορές τους με την πειθώ των όπλων είναι απλά λανθασμένη. Όπως και σε κάθε άλλο επικίνδυνο μέρος του πλανήτη, οι άνθρωποι ήταν περισσότερο έτοιμοι να συνεργαστούν μεταξύ τους παρά να τσακωθούν. Δεν είναι άλλωστε αποτελεσματικότερο να στραφείς στον γείτονά σου για αμοιβαίο όφελος απ' ό,τι να τον πυροβολήσεις στη μούρη; Όσο για τις διαβόητες και καθημερινές ληστείες τραπεζών, στην πραγματικότητα δεν συνέβησαν ποτέ! Τα επίσημα μητρώα της τραπεζικής ένωσης κάνουν λόγο για καμιά ντουζίνα ληστειών σε ολόκληρη την περίοδο της Άγριας Δύσης! Όσο για τους δείκτες ανθρωποκτονιών, δεν αγγίζουν καν τα σημερινά «ειρηνικά» δεδομένα. Η υψηλότερη καταμέτρηση πτωμάτων στο Φαρ Ουέστ συνέβη στο διαβόητο Tombstone, με τα νούμερα από το 1870-1885 να φτάνουν στον δυσθεώρητο αριθμό των... πέντε! Όσο για τον συνολικό μέσο όρο των φόνων την εποχή της Άγριας Δύσης, μετρά 0,5 ανθρωποκτονίες τον χρόνο... 

Το πιστολίδι στο Corral 

Το πλέον περίφημο πιστολίδι του Φαρ Ουέστ, από αυτά που ονειρευόταν μια ζωή ο σκηνοθέτης Σαμ Πέκινπα, είναι -όπως καταλαβαίνουμε από τα προηγούμενα- παραφουσκωμένο! Ο συνολικός αριθμός των θυμάτων ήταν μόλις... τρία, με το γεγονός να διαρκεί 30 δευτερόλεπτα. Όσο για τους αδίστακτους πιστολέρο, δύο από τους συμμετέχοντες εγκατέλειψαν τη μάχη και έτρεχαν να κρυφτούν σαν κοριτσάκια. Όσο για τα επακόλουθα, ήταν κι αυτά πολύ λιγότερο ηρωικά. Ο Ερπ και ο Χόλιντεϊ κατηγορήθηκαν για φόνο, με τον Ερπ να χάνει τη δουλειά του ως σερίφης όταν αποδείχτηκε ότι αυτός και ο Χόλιντεϊ τράβηξαν πρώτοι όπλο. Οι κατηγορίες θα αποσύρονταν τελικά, με τη μήνη των κατοίκων να μένει παροιμιώδης: στην κηδεία των τριών νεκρών, 2.000 κόσμου καλούσαν τις Αρχές να καταδικάσουν τους δράστες. Κι όταν το 1931 κυκλοφόρησε το επίμαχο βιβλίο που παρουσίαζε τον Ερπ ως σύγχρονο άγιο, οι περισσότεροι μάρτυρες του πιστολιδιού είχαν πεθάνει ή ήταν πλέον πολύ γέροι για να ασχοληθούν... 

Παράνομοι 

Ποιος δεν ξέρει τα περίφημα ονόματα των παρανόμων του Φαρ Ουέστ; Μπίλι δε Κιντ, Γουάιλντ Μπιλ Χίκοκ, Τζέσε Τζέιμς και τόσοι και τόσοι ακόμη. Κι όμως, δεν ήταν όλοι τους τόσο σκληροί όσο τους θέλει ο μύθος! Ο περίφημος Μπίλι δε Κιντ, για παράδειγμα, που «καθάρισε» τουλάχιστον 20 ανθρώπους, είχε στην πραγματικότητα «φάει» μόνο 4. Ο Τζέσε Τζέιμς ήταν τόσο ξιπασμένος που άφηνε «δελτία Τύπου» στις σκηνές των ληστειών του πληροφορώντας τους πάντες πόσο καταπληκτικός ήταν! Καλά το καταλάβατε, ήταν περισσότερο κομπασμός και «φούσκωμα» των ιστοριών από τους ίδιους τους παρανόμους παρά πραγματικότητα τα διαβόητα κατορθώματά τους. Όχι πως δεν συνέβαιναν τέτοια σκηνικά, απλώς δεν ήταν στην έκταση που τα ήθελαν οι ίδιοι οι κακοποιοί και ο θρύλος που τους ακολούθησε (τον οποίο και εκμεταλλεύτηκε η μυθολογία του Φαρ Ουέστ για εμπορικούς σκοπούς)... 

Ιερόδουλες 

Τις ξέρουμε και τις έχουμε δει: οι πόρνες με τη χρυσή καρδιά, που πρόσφεραν απλόχερα και καλοσυνάτα τις υπηρεσίες τους στους σκονισμένους καουμπόηδες. Ολίγον ρομαντική η ιδέα, καθώς η πορνεία ήταν στην Άγρια Δύση όπως και σε κάθε άλλη εποχή: ένα εξευτελιστικό και τραυματικό γεγονός, που εκμεταλλευόταν οι επιτήδειοι. Με το πρόσθετο μπόνους της κατακραυγής από τις τοπικές εφημερίδες, που κατονόμαζαν και ντρόπιαζαν τις πόρνες. Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη τα ιδιαιτέρως υψηλά επίπεδα αυτοκτονιών, κατάχρησης ναρκωτικών ουσιών, βίας και βιασμών που μάστιζαν τις ζωές των ιερόδουλων της Άγριας Δύσης, μπορούμε να καταλάβουμε ότι η πορνεία δεν ήταν τίποτα περισσότερο παρά ένα επάγγελμα για γυναίκες που στερούνταν κάθε άλλη επιλογή στη ζωή... 

Ινδιάνοι 

Πριν να αποβιβαστούν οι Ευρωπαίοι στον Νέο Κόσμο, η Βόρεια Αμερική ήταν ένα απέραντο και άδειο βοσκοτόπι. Εντάξει, υπήρχε μια χούφτα γηγενών πολιτισμών, αποτελούνταν όμως από διάσπαρτες «βάρβαρες» φυλές που κάπνιζαν την πίπα της ειρήνης και έπαιρναν συμβουλές από τον Κέβιν Κόστνερ. Η ήπειρος ήταν λίγο-πολύ ακατοίκητη, αν πιστέψουμε το Χόλιγουντ! Όλοι μας βέβαια ξέρουμε ότι τα πράγματα δεν ήταν όπως τα θέλει η πατριωτική μυθολογία των Αμερικανών, με τους αυτόχθονες Αμερικανούς να εκτιμούνται σε εκατομμύρια ανθρώπους πριν κάνει το λάθος ο Κολόμβος και χάσει την Ινδία για μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα. Και παρά το γεγονός ότι η πανούκλα εξαφάνισε το συντριπτικό ποσοστό του 90% περίπου του ντόπιου πληθυσμού, οι γηγενείς δεν θα είχαν ποτέ την ευκαιρία να ορθοποδήσουν και πάλι όταν έφτασε η νέα «πανούκλα», οι ευρωπαίοι άποικοι. Έτσι και το Φαρ Ουέστ, κατοικούταν από ανθρώπους με ωραία ονόματα και ακόμα πιο ωραία καλύμματα κεφαλιών, πριν αποφασίσουν οι λευκοί του Χόλιγουντ να τους εξαφανίσουν για να πάρουν τα εδάφη τους... 

Καουμπόηδες 

Ο καουμπόης είναι η απόλυτη ενσάρκωση της Άγριας Δύσης: ο πιστολέρο με τον «σκοτεινό» κώδικα ηθικής, με το σκληρό παρουσιαστικό και τον ακόμα σκληρότερο εσωτερικό κόσμο, που ατενίζει τις εσχατιές του άνυδρου τοπίου με ατσαλένιο βλέμμα και θεληματικό πηγούνι. Μόνο που δεν ήταν ακριβώς έτσι. Γιατί η δουλειά του γελαδάρη, μιας και περί αυτού επρόκειτο, ήταν μια δύσκολη και βρόμικη δουλειά για την εργατική τάξη της εποχής. Αγράμματοι, ανεκπαίδευτοι και «τραχείς», οι καουμπόηδες δεν ήταν σίγουρα σαν τον Κλιντ Ίστγουντ ή τον Τζον Γουέιν: αφρόντιστοι και απεριποίητοι, με ρούχα βρόμικα και φθαρμένα, έμοιαζαν πιο πολύ με ζητιάνους παρά με αστέρες του κινηματογράφου με προσωπικούς ενδυματολόγους! Όσο για την κατάληξή τους, δεν είχε συνήθως να κάνει με «ένδοξο» θάνατο υπερασπιζόμενοι το κοπάδι από τους παρανόμους, αλλά με σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες που θέριζαν εκείνα τα χρόνια... 

newsbeast.gr