Οι βλάβες που επιφέρει στο μάτι το πέρασμα του χρόνου δεν διορθώνονται, όμως ο εγκέφαλος μπορεί να εκπαιδευθεί. Και μάλιστα τόσο ώστε να μη χρειάζεστε γυαλιά για να βλέπετε όπως οι εικοσάρηδες!
Ετσι είναι η ζωή! Ερχεται μια μέρα που διαπιστώνει κανείς ότι δεν μπορεί να διαβάσει τα μικρά γράμματα. Αλλά και τα λίγο μεγαλύτερα, όταν το φως δεν είναι επαρκές, τον δυσκολεύουν. Γι’ αυτό και τα εστιατόρια (με τον απαλό φωτισμό τους) είναι ίσως τα μέρη όπου όλοι κάποια μέρα ερχόμαστε σε επαφή με τη σκληρή πραγματικότητα: ναι, αν δεν κρατήσουμε τον κατάλογο σε μια απόσταση, δεν θα μάθουμε ποτέ τι διαθέτει το μενού. Και ναι, έχουμε πρεσβυωπία!
Ολοι όμως; Εντελώς όλοι! Πιο όλοι δεν γίνεται, λένε οι επιστήμονες, επισημαίνοντας ότι η ασθένεια αφορά το 100% του πληθυσμού άνω των 50 ετών. Οπως όμως λέει και η λέξη, η πρεσβυωπία αφορά τους πρεσβύτερους. Είμαστε πρεσβύτεροι εμείς οι σαραντάρηδες; Ισως σήμερα που το προσδόκιμο επιβίωσης έχει αυξηθεί πάρα πολύ να μη θεωρούμαστε πρεσβύτεροι. Αλλά αν σκεφτείτε ότι στα μέσα του 19ου αιώνα το προσδόκιμο ζωής στην πολιτισμένη Ευρώπη δεν ξεπερνούσε τα 45 χρόνια, αντιλαμβάνεστε ότι η πρεσβυωπία ήταν όντως η νόσος των πρεσβύτερων. Πάντως η νόσος αρχίζει από πολύ νωρίς και κάνει ορατή την ύπαρξή της εκεί γύρω στα 42, λένε πάλι οι ειδικοί.
Ανάμεσα όμως σε όλα αυτά τα δυσάρεστα που λένε οι ειδικοί υπάρχει και κάτι θετικό: μπορεί να μη γίνεται να αντισταθούμε στις συνέπειες του χρόνου στο μάτι μας, αλλά έχουμε έναν εγκέφαλο με αξιοσημείωτες ικανότητες και αυτόν μπορούμε να τον εκπαιδεύσουμε. Αυτό έκαναν με τη βοήθεια αμερικανών και ισραηλινών ερευνητών 30 εθελοντές που διεπίστωσαν ότι παρά την πρεσβυωπία τους δεν χρειάζονταν πια τα γυαλιά τους: ο εγκέφαλός τους μπορούσε να «βλέπει» χωρίς αυτά. Το «ΒΗΜΑScience» επικοινώνησε με τους ερευνητές προκειμένου να πληροφορηθούμε πώς θα μπορούσαμε να επιτύχουμε τα ίδια αποτελέσματα.
Εκπαιδεύοντας τον εγκέφαλο
Το σκεπτικό των ερευνητών έχει ως εξής: στην πρεσβυωπία το οπτικό ερέθισμα που φθάνει στον φλοιό του εγκεφάλου περιορίζεται από την αδυναμία του ματιού που παύει πια να εντοπίζει λεπτομέρειες. Στους πρεσβύωπες, τόσο η οπτική οξύτητα όσο και η ευαισθησία στις αντιθέσεις είναι χαμηλότερες του κανονικού. Καθώς η αντίθεση είναι πολύ σημαντική για τη νευρική ανταπόκριση στον οπτικό φλοιό του εγκεφάλου, συνέπεια του «θαμπού» ερεθίσματος είναι η αδυνατισμένη και καθυστερημένη ανταπόκριση στον οπτικό φλοιό, πράγμα το οποίο οδηγεί σε μειωμένη ικανότητα αναγνώρισης των γραμμάτων και σε μειωμένες δυνατότητες ανάγνωσης. Τι θα γινόταν όμως αν μπορούσε κανείς να ενισχύσει τα νευρικά σήματα από τη θαμπή εικόνα του αμφιβληστροειδούς ή να τα κάνει να αξιοποιούνται πιο αποδοτικά από τον εγκέφαλο; Θα ήταν άραγε δυνατόν να αντισταθούμε ή τουλάχιστον να καθυστερήσουμε τα συμπτώματα της πρεσβυωπίας;
Οι ερευνητές ετοίμασαν το εκπαιδευτικό υλικό (ένα είδος ασκήσεων με τη βοήθεια υπολογιστή, όπου ο ασθενής καλείται να «κυνηγά» κουκκίδες που μετατοπίζονται σε ένα φόντο που αλλάζει με αυξομειούμενη φωτεινότητα και αντίθεση) και ζήτησαν από τους 30 πρεσβύωπες εθελοντές να εξασκούνται για 30 λεπτά, τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα (σε διαφορετικές ημέρες). Μετά την παρέλευση τριών μηνών οι ικανότητες των εθελοντών μετρήθηκαν από τους ερευνητές με τις κλασικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται διεθνώς.
Εφημερίδα χωρίς γυαλιά!
Πρώτη και σημαντική διαπίστωση ήταν ότι όλοι οι εθελοντές μπορούσαν να διαβάζουν την εφημερίδα χωρίς να χρειάζονται τα γυαλιά τους, κάτι που δεν τους ήταν δυνατόν πριν από την εκπαίδευση. Αντίθετα, μια μικρή ομάδα εθελοντών που δεν έκανε τις ασκήσεις και χρησιμοποιήθηκε για έλεγχο της διαδικασίας δεν είχε την ίδια τύχη. Επιπροσθέτως, φάνηκε ότι η εκπαίδευση είχε ως αποτέλεσμα και την αύξηση της ταχύτητας ανάγνωσης. Σύμφωνα με το άρθρο των ερευνητών στην επιθεώρηση «Scientific Reports», οι εθελοντές μπορούσαν να διαβάζουν κατά μέσον όρο 17 λέξεις το λεπτό περισσότερες από την προ εκπαίδευσης επίδοσή τους.
Το σημαντικό όμως είναι ότι η αύξηση των επιδόσεων των εθελοντών είχε να κάνει με τη βελτίωση της αντιληπτικής ικανότητας των εγκεφάλων τους και όχι με τη βελτίωση των επιδόσεων του ματιού τους. Για την ακρίβεια, οι επιδόσεις του ματιού δεν γίνεται να βελτιωθούν και είναι καταδικασμένες να πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο. «Τα αποτελέσματά μας καταδεικνύουν την απίστευτη ικανότητα του εγκεφάλου να αυξάνει την αποτελεσματικότητα της νευρικής επεξεργασίας έτσι ώστε να ξεθαμπώνει ένα θαμπό οπτικό ερέθισμα» σημειώνουν οι ερευνητές.
Σύντομα, παιχνίδι «κατά της πρεσβυωπίας»
Καλά όλα αυτά, αλλά τι πιθανότητες έχουμε εμείς να ωφεληθούμε από τις παρατηρήσεις τους και πόσο άμεσα; Σύμφωνα με το άρθρο, θα χρειαστεί να πραγματοποιηθεί ευρύτερη κλινική δοκιμή για να επιβεβαιωθούν τα αποτελέσματα της πρώτης. Οπως όμως σημείωσε στο «ΒΗΜΑScience» ο δρ Uri Polat της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Ισραήλ, «επειδή θέλαμε να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί, επισημάναμε στο άρθρο μας ότι οι ομάδα ελέγχου της μελέτης ήταν πολύ μικρή. Ωστόσο όλοι γνωρίζουμε ότι η πρεσβυωπία δεν βελτιώνεται με το πέρασμα του χρόνου και για τον λόγο αυτόν πιστεύουμε ότι τα ευρήματά μας είναι μεγάλης στατιστικής σημασίας. Παρ’ όλα αυτά σχεδιάζουμε επιπρόσθετες μελέτες βασισμένες σε αυτή την τεχνολογία, καθώς πιστεύουμε ότι υπάρχουν και άλλες οπτικές παράμετροι που μπορούν να ενισχυθούν μέσω της ενίσχυσης της αντιληπτικής ικανότητας».
Αν όλα πάνε κατ’ ευχήν, σύντομα θα μπορούμε όλοι να τύχουμε εκπαίδευσης αντίστοιχης με εκείνη των εθελοντών της μελέτης. «Ως επιστήμονες, εστιάζουμε στην έρευνα των υποκείμενων μηχανισμών αυτού του ενδιαφέροντος φαινομένου, της ενίσχυσης δηλαδή των διανοητικών ικανοτήτων μέσω της αντιληπτικής εκπαίδευσης. Αλλά, όπως πιθανώς θα έχετε δει και στο άρθρο μας, εγώ εμπλέκομαι και με μια εταιρεία η οποία αναπτύσσει μια εκπαιδευτική εφαρμογή για την πρεσβυωπία. Αυτή η εφαρμογή θα είναι διαθέσιμη για προσωπική χρήση στο εγγύς μέλλον».
Γιατί παθαίνουμε πρεσβυωπία
* Τα μάτια μας διαθέτουν την ικανότητα να εστιάζουν σε διαφορετικές αποστάσεις. Προκειμένου να εστιάσουμε κοντά, συσπάται ένας μυς (ακτινωτός μυς) και επιτυγχάνεται αύξηση της κυρτότητας του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού.
* Η πρεσβυωπία οφείλεται στην απώλεια της ελαστικότητας του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού, ο οποίος όταν λειτουργεί κανονικά μας επιτρέπει να εστιάζουμε σε όλες τις αποστάσεις, φαινόμενο το οποίο οι οφθαλμίατροι περιγράφουν ως «προσαρμογή».
* Αμεση συνέπεια της απώλειας της ελαστικότητας του κρυσταλλοειδούς φακού είναι η μείωση της ικανότητας προσαρμογής και η αδυναμία εστίασης σε κοντινές αποστάσεις.
* Η μείωση της ικανότητας προσαρμογής είναι μια βαθμιαία διαδικασία η οποία αρχίζει από την πρώτη δεκαετία της ζωής, αλλά τα συμπτώματά της εμφανίζονται μετά την ηλικία των 40 ετών.
* Σύμφωνα με πρόσφατους υπολογισμούς, ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από πρεσβυωπία σήμερα αγγίζει τα 1,2 δισεκατομμύρια, ενώ εκτιμάται ότι ο αριθμός αυτός θα προσεγγίσει τα 1,4 δισεκατομμύρια το 2020.
* Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, 4,3 εκατομμύρια έλληνες ήταν ηλικίας άνω των 45 ετών και ως εκ τούτου καθ’ οδόν προς την απόκτηση πρεσβυωπίας.
tovima.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου