Εξυπνο κινητό, τεμπέλικο μυαλό

Διευκολύνοντάς μας να βρούμε τα πάντα, τα smartphones κάνουν τη σκέψη μας να αδρανεί, με δυσάρεστες συνέπειες για το νοητικό μέλλον μας

Οι υπηρεσίες που μας προσφέρουν σήμερα τα έξυπνα κινητά μας δεν έχουν τέλος: 

μας βρίσκουν αμέσως ακόμη και τον πιο «ξεχασμένο» αριθμό τηλεφώνου, μας λένε τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε για να φθάσουμε στο εστιατόριο όπου μας περιμένει η παρέα μας, κάνουν για χάρη μας υπολογισμούς στο άψε-σβήσε και γενικώς μας παρέχουν οποιαδήποτε πληροφορία μόνο με μερικές κινήσεις των δαχτύλων μας. Αυτές όμως οι εξυπηρετήσεις φαίνεται ότι έχουν και ένα αντίβαρο. Σύμφωνα με νέες μελέτες, η ευκολία στην πρόσβαση «έτοιμης γνώσης» που προσφέρουν τα έξυπνα κινητά μάς οδηγεί στο να αποφεύγουμε να σκεφτούμε μόνοι μας, με αποτέλεσμα το μυαλό μας να τεμπελιάζει. Και αυτό, προειδοποιούν, δεν είναι καλός οιωνός για το νοητικό μέλλον μας, ιδιαίτερα προϊούσης της ηλικίας.

Ενστικτώδης και αναλυτική σκέψη

Τα σχετικά ευρήματα δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στην επιθεώρηση «Computers in Human Behavior». Συγκεκριμένα οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Γουοτερλού στο Οντάριο του Καναδά που υπογράφουν το σχετικό άρθρο διαπίστωσαν σε μελέτη τους ότι οι χρήστες smartphones που είναι «ενστικτωδώς σκεπτόμενοι» - έχουν, δηλαδή, μεγαλύτερη τάση να βασίζονται στο ένστικτό τους όταν παίρνουν αποφάσεις - τείνουν επίσης να καταφεύγουν για τις απαντήσεις που χρειάζονται πολύ πιο συχνά στη μηχανή αναζήτησης του τηλεφώνου τους παρά στις γνώσεις που είναι αποθηκευμένες στον εγκέφαλό τους. Αυτό, όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, τους κάνει να «τεμπελιάζουν» πολύ περισσότερο από ό,τι θα τεμπέλιαζαν αν δεν είχαν το έξυπνο κινητό, με αποτέλεσμα ο εγκέφαλός τους να μη «γυμνάζεται» όπως θα έπρεπε.
 

«Συχνά ψάχνουν πληροφορίες τις οποίες στην πραγματικότητα γνωρίζουν ή θα μπορούσαν εύκολα να βρουν αλλά δεν έχουν τη διάθεση να κάνουν την προσπάθεια να τις σκεφτούν» εξήγησε σε δελτίο Τύπου ο Γκόρντον Πένικουκ, υποψήφιος διδάκτωρ στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Γουοτερλού και ένας από τους δύο κύριους συγγραφείς του άρθρου. Αντιθέτως, όπως προσέθεσε, οι «αναλυτικώς σκεπτόμενοι» τείνουν να τεστάρουν τον εαυτό τους και να ακολουθούν έναν περισσότερο λογικό τρόπο για να λύσουν τα προβλήματα - σύμφωνα με τις περισσότερες έρευνες, τα άτομα με υψηλή ευφυΐα είναι περισσότερο αναλυτικά και λιγότερο ενστικτώδη όταν καλούνται να επιλύσουν προβλήματα.

Περισσότερη μηχανή αναζήτησης, λιγότερη εξυπνάδα

Σε τρεις μελέτες στις οποίες πήραν μέρος 660 εθελοντές οι επιστήμονες από το Γουοτερλού εξέτασαν διάφορες παραμέτρους - μεταξύ αυτών, ο γνωσιακός τύπος του κάθε εθελοντή σε μια κλίμακα από το «ενστικτώδης» ως το «αναλυτικός» και οι λεκτικές και αριθμητικές ικανότητές του. Στη συνέχεια εξέτασαν τις συνήθειες των εθελοντών ως προς τη χρήση του έξυπνου κινητού τους. Οπως έδειξαν τα αποτελέσματα, οι συμμετέχοντες που επεδείκνυαν υψηλότερες γνωσιακές ικανότητες και μεγαλύτερη τάση να σκέφτονται αναλυτικά αφιέρωναν λιγότερο χρόνο στη χρήση της μηχανής αναζήτησης του τηλεφώνου τους.
 

«Η έρευνά μας προσφέρει στήριξη στην υπόνοια που υπάρχει ότι η υπερβολική χρήση του έξυπνου κινητού συνδέεται με χαμηλότερη ευφυΐα» τόνισε ο κ. Πένικουκ, σπεύδοντας ωστόσο να προσθέσει: «Βεβαίως το αν αυτά καθαυτά τα έξυπνα κινητά μειώνουν την ευφυΐα είναι ένα ζήτημα το οποίο παραμένει ανοιχτό και χρήζει μελλοντικής διερεύνησης». Οπως σημειώνεται, άλλωστε, η σύνδεση μεταξύ ευφυΐας και χρήσης του κινητού φαίνεται να υπάρχει μόνο όσον αφορά τη μηχανή αναζήτησης: τα αποτελέσματα έδειξαν ότι σε γενικές γραμμές η χρήση των εφαρμογών κοινωνικής δικτύωσης και ψυχαγωγίας ήταν άσχετη με το επίπεδο των γνωσιακών ικανοτήτων των χρηστών.

Το «έξυπνο» μέλλον δεν θα είναι εξίσου ευφυές

Το βέβαιο για τους ερευνητές είναι ότι η συνήθεια να καταφεύγουμε στο έξυπνο κινητό μας ακόμη και όταν αυτό δεν είναι απαραίτητο μάλλον κάνει εμάς τους ίδιους λιγότερο έξυπνους. «Δεκαετίες ερευνών έχουν αποκαλύψει ότι οι άνθρωποι σπεύδουν να αποφύγουν να καταβάλουν προσπάθεια όταν πρόκειται να λύσουν ένα πρόβλημα και φαίνεται πιθανόν ότι οι άνθρωποι θα χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο το έξυπνο κινητό τους ως μια προέκταση του μυαλού τους» εξήγησε ο Ναθάνιελ Μπαρ, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Γουοτερλού και έτερος συγγραφέας του άρθρου. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το γεγονός ότι αφήνουμε το μυαλό μας να τεμπελιάζει αποφεύγοντας να το χρησιμοποιούμε για να λύσουμε προβλήματα ενδέχεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις για τη νοητική μας υγεία καθώς γερνάμε.
 

Επίσης, όπως προσθέτουν, είναι πολύ πιθανόν να έχει απρόσμενες συνέπειες όχι μόνο στο δικό μας προσωπικό μέλλον αλλά και σε αυτό της ανθρωπότητας γενικότερα και αυτό το ενδεχόμενο πρέπει να διερευνηθεί τώρα. «Το πιθανότερο είναι ότι η εξάρτησή μας από τα έξυπνα κινητά και τις άλλες συσκευές θα εξακολουθήσει να αυξάνεται» λέει ο κ. Μπαρ. «Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πώς τα έξυπνα κινητά σχετίζονται με την ανθρώπινη ψυχολογία και πώς την επηρεάζουν προτού οι τεχνολογίες του είδους ενσωματωθούν σε τόσο μεγάλο βαθμό ώστε να είναι δύσκολο να θυμηθούμε πώς ήταν η ζωή χωρίς αυτές. Ισως να βρισκόμαστε ήδη σε αυτό το σημείο».

tovima.gr     Φαφούτη Λαλίνα