Οι πιο φτωχοί στην Ελλάδα πλήρωσαν διπλά την κρίση

Οι αναποτελεσματικές πολιτικές και η άδικη φορολόγηση ενδυνάμωσαν τους ισχυρούς, αποδεικνύει έρευνα των Τάσου Γιαννίτση και Σταύρου Ζωγραφάκη

Το Βερολίνο το είχε επισημάνει επανειλημμένως. Και διά στόματος Ανγκελα Μέρκελ και διά στόματος Βόλφγκανγκ Σόιμπλε: «Λυπάμαι τους φτωχούς Ελληνες επειδή ο επιμερισμός των φορολογικών βαρών τούς αδικεί» είχαν με αρκετές ευκαιρίες δηλώσει τόσο η καγκελάριος όσο και ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας. Αλλά και η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ μόλις την περασμένη Δευτέρα μας θυμήθηκε από τη μακρινή Ινδία για να εκφράσει τη συμπόνια της για τους έλληνες φορολογουμένους.

Μια μελέτη του γερμανικού ιδρύματος οικονομικών ερευνών Hans Boekler Stiftung που παρουσιάστηκε την Πέμπτη σε συνέντευξη Τύπου στο Βερολίνο επιτρέπει, με βάση την εξέλιξη των εισοδημάτων την περίοδο 2008-2014, την εκπόνηση μιας εικόνας της ελληνικής κοινωνίας που προκαλεί ρίγος. Οι συγγραφείς της, ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου της Αθήνας Τάσος Γιαννίτσης και ο αναπληρωτής καθηγητής της Γεωπονικής Σχολής Σταύρος Ζωγραφάκης, δείχνουν ότι η κατάσταση στη χώρα έχει πλέον εντελώς ξεφύγει και ότι η φτώχεια και η περιθωριοποίηση, όπως συνάγεται από έναν «Δείκτη της απελπισίας», τείνουν να γίνουν το σήμα κατατεθέν των οικονομικά κατώτερων στρωμάτων.

«Πρόκειται για την πρώτη πλήρη ανάλυση της κατάστασης στην Ελλάδα, για ορόσημο της επιστημονικής έρευνας» τόνισε στην αρχή της συνέντευξης Τύπου ο πρόεδρος του ιδρύματος Γκούσταβ Χορν.

Η δημοσιοποίηση της έρευνας των Γιαννίτση - Ζωγραφάκη κατέδειξε, πέρα από τις αντικειμενικά δραματικές επιπτώσεις της κρίσης που βιώνει τα τελευταία χρόνια η ελληνική κοινωνία, και την αναποτελεσματικότητα των πολιτικών που εφάρμοσαν οι ελληνικές κυβερνήσεις για την υπέρβαση της κρίσης καθ' υπαγόρευση βεβαίως της τρόικας των πιστωτών.

Αδικιών το ανάγνωσμα

Οι ερευνητές κατέδειξαν ότι, ενώ το 10% των φτωχότερων νοικοκυριών είχε την πενταετία της κρίσης απώλεια εισοδήματος της τάξεως του 86%, οι απώλειες του 30% των υψηλότερων εισοδημάτων δεν ξεπέρασαν το 17%-20%! Παρά τα χαράτσια της ΔΕΗ, παρά τον άδικο ΕΝΦΙΑ, παρά τις διαμαρτυρίες για «δημεύσεις περιουσιών». Διότι μετά την ανεργία - που, παρεμπιπτόντως, εκτινάχθηκε τα χρόνια αυτά από το 7,3% στο 26,6%, ενώ η ανεργία των νέων έφθασε στο 44% - ο μεγαλύτερος παράγοντας που συνεισέφερε στην όξυνση των εισοδηματικών ανισοτήτων και στη φτωχοποίηση ενός μεγάλου τμήματος του ελληνικού λαού ήταν τα φορολογικά μέτρα που εφαρμόστηκαν για τη μείωση των ελλειμμάτων και την πλήρωση των άλλων απαιτήσεων των πιστωτών της χώρας.

Η έκθεση διακρίνει τα εισοδήματα με βάση τις πηγές και τα κατατάσσει σε δέκα κατηγορίες (στην κατηγορία 1 τα χαμηλότερα, στην κατηγορία 10 τα υψηλότερα). Η ανάλυση των ερευνητών συνδυάζει τα στοιχεία για την πορεία της αγοράς εργασίας και την πορεία των εισοδημάτων στην Ελλάδα και χρησιμοποιεί έναν «δείκτη της απελπισίας» που αποτυπώνει την πίεση που δέχθηκαν τα νοικοκυριά από τη μείωση των μισθών και την αύξηση της ανεργίας. Ο συνδυασμός των στοιχείων αυτών δείχνει ότι η φτωχοποίηση έπληξε μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας. Φαίνεται επίσης ότι όσο τα εισοδήματα ανεβαίνουν την κλίμακα από το 1 ως το 10 τόσο το πλήγμα εξασθενεί.

Κατά μέσον όρο το ετήσιο εισόδημα μειώθηκε από τις 23.100 ευρώ που ήταν το 2008 στις 17.900 ευρώ το 2012. Κερδισμένοι και χαμένοι εντοπίζονται σε όλες τις εισοδηματικές βαθμίδες και τα κοινωνικά στρώματα, ανάλογα με τις πηγές του εισοδήματος, το είδος και τον κλάδο της απασχόλησης. Η έρευνα καταδεικνύει ωστόσο καταφανώς ότι οι απασχολούμενοι στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας υπέστησαν πολύ μεγαλύτερες μισθολογικές περικοπές και συντριπτικά ισχυρότερο πλήγμα από την ανεργία συγκρινόμενοι με τους απασχολουμένους στον δημόσιο τομέα.

Σε ό,τι αφορά τη φορολόγηση, στον πίνακα που δημοσιεύει «Το Βήμα» φαίνεται ξεκάθαρα η άνιση επιβάρυνση των νοικοκυριών. Η διεύρυνση της φορολογικής βάσης και των φορολογούμενων εισοδηματικών και περιουσιακών στοιχείων που έγινε κατά την περίοδο της κρίσης ήταν τεραστίων διαστάσεων και συνέπεσε με μια συγκυρία δραματικής συρρίκνωσης της φοροδοτικής ικανότητας των Ελλήνων.

Και αυτό εξαιτίας αφενός της κατάργησης του αφορολογήτου των 12.000 ευρώ (σε ό,τι αφορά τη φορολογία εισοδήματος) και αφετέρου της φορολόγησης όλων ανεξαιρέτως των ακινήτων, των χέρσων χωραφιών συμπεριλαμβανομένων. Η διεύρυνση αυτή όμως ήταν συντριπτικά ανισοβαρής - με... συντριμμένες ασφαλώς τις χαμηλές εισοδηματικές τάξεις.

Ετσι η έρευνα αποκαλύπτει ότι την περίοδο 2008-2012 οι άμεσοι φόροι που κατέβαλαν οι ασθενέστεροι εισοδηματικά Ελληνες (από το 1 ως το 5 της κλίμακας) αυξήθηκαν κατά 125,9%, ενώ οι φόροι που κατέβαλαν οι ισχυρότεροι εισοδηματικά (από το 6 ως το 10 της κλίμακας)... μειώθηκαν κατά 9%! Αλλωστε, αν συνυπολογιστούν και οι φόροι επί των ακινήτων (οι οποίοι αυξήθηκαν κατά 1.071% για τους grosso modo «πλούσιους» αλλά κατά 1.420% για τους «φτωχούς»), συνολικά η φορολόγηση των ασθενέστερων οικονομικά στρωμάτων του ελληνικού λαού αυξήθηκε κατά 337,7%, ενώ η φορολόγηση των ισχυρότερων (άρα και ανθεκτικότερων στην κρίση) αυξήθηκε μόλις κατά 9%.

Και όπου η πολιτική που ακολουθήθηκε έχει να επιδείξει επιτυχίες όπως, για παράδειγμα, στο θέμα της αύξησης της ανταγωνιστικότητας μέσω της μείωσης των μισθών, το τίμημα ήταν δυσανάλογο: Στην απώλεια 25 δισεκατομμυρίων ευρώ σε εισοδήματα και 50 δισ. στο ΑΕΠ αντιστοιχεί μια αύξηση των εξαγωγών μόλις κατά 3,6 δισ.

«Η αναποτελεσματική διαχείριση της κρίσης, σε συνδυασμό με την ιδεολογική ανελαστικότητα και τα κατεστημένα πολιτικά συμφέροντα, καθιστά την έξοδο από την κρίση πιο περίπλοκη και οδυνηρή» συμπεραίνουν οι καθηγητές Τάσος Γιαννίτσης και Σταύρος Ζωγραφάκης.

tovima.gr      Καψύλης Αλέξανδρος