Τσέρνομπιλ: 30 χρόνια μετά τον εφιάλτη της Ευρώπης

Το χειρότερο πυρηνικό δυστύχημα στην Ιστορία της Ευρώπης και όχι μόνο κλείνει 30 χρόνια με την επέτειο του Τσερνόμπιλ.

Από τα ξημερώματα, η Ουκρανία προχωρά σε εκδηλώσης τιμής και μνήμης για τα θύματα ενώ ο ίδιος ο χώρος γύρω από το εργοστάσιο παραμένει παγωμένος στο χρόνο, έχοντας εγκαταλειφθεί στην οργιάζουσα φύση και ο συνολικός αριθμός των θυμάτων εξαιτίας άμεσων και έμμεσων επιπτώσεων παραμένει αντικείμενο διαφωνιών.

Νωρίς το πρωί της Τρίτης, οι σειρήνες ήχησαν ξανά την ώρα που σημειώθηκε το δυστύχημα στον πυρηνικό σταθμό που έθεσε σε κίνηση τη διαρροή ραδιενέργειας η οποία, φυσικά, αγνόησε τα σύνορα των σοβιετικών δημοκρατιών και διαχύθηκε προς κάθε κατεύθυνση.

Σε ναό που έχει χτιστεί ειδικά για τη μνήμη των θυμάτων στο Κίεβο τελέστηκε επιμημνόσυνη τελετή ενώ αργότερα εντός της ημέρας o ουκρανός πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο θα παραστεί σε τελετή κοντά στο σημείο του δυστυχήματος.

Τις ημέρες μετά το δυστύχημα, πάνω από μισό εκατομμύριο στελέχη στρατιωτικών και πολιτικών υπηρεσιών από διάφορες σοβιετικές δημοκρατίες είχαν κληθεί για τις εργασίες διασφάλισης της περιοχής και «περιορισμού» της διαρροής.

Αμέσως μετά το δυστύχημα σκοτώθηκαν 31 εργαζόμενοι στον σταθμό και μέλη των συνεργείων που κλήθηκαν για τη φωτιά. Κατά τις επόμενες τρεις δεκαετίες, χιλιάδες έχουν υποκύψει σε ασθένειες που σχετίζονται με την έκθεση σε ραδιενέργεια - αλλά ο αριθμός τους, και το μέχρι που φτάνουν οι έμμεσες επιπτώσεις του Τσερνόμπιλ, παραμένει και μάλλον θα παραμείνει για πάντα αντικείμενο διαφωνιών.

Πώς συνέβη το ατύχημα

 
Το ατύχημα στο Τσέρνομπιλ προήλθε γενικά από μια σειρά γεγονότων η οποία περιλάμβανε μεταξύ άλλων μη προβλεπόμενους χειρισμούς και λάθη, τα οποία σε συνδυασμό με τον σχεδιασμό του αντιδραστήρα RBMK-1000, που χρησιμοποιούσε το εργοστάσιο, οδήγησαν στον πυρηνικό όλεθρο.

Σύμφωνα με την επανεκτίμηση του ατυχήματος από τη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας που έγινε το 1992, το Πυρηνικό Ατύχημα στο Τσέρνομπιλ μπορεί να προκάλεσαν οι παρακάτω παράγοντες:

Κάποια βλάβη στην αντλία ή κράτηση της αντλίας που πραγματοποιούσε την κυκλοφορία του ψυκτικού μέσου. Στο εργοστάσιο του Τσέρνομπιλ το ψυκτικό μέσον ήταν ζέον ύδωρ.
Ενδεχόμενη διαταραχή λειτουργίας της αντλίας ψύξης ή κένωσή της από ψυκτικό.

Τα δύο παραπάνω, σε συνδυασμό με τον πολύ μεγάλο και θετικό συντελεστή κενού που χαρακτηρίζει τον αντιδραστήρα RBMK-1000, είναι δυνατόν να οδήγησαν σε απότομη αύξηση της επίδρασης του συντελεστή κενού. Ο συντελεστής κενού εκφράζει την αύξηση της θερμικής ισχύος σε περίπτωση δημιουργίας κενού στον επιβραδυντή του αντιδραστήρα ή στη ροή του ψυκτικού. Στους RBMK-1000 ο συντελεστής αφορά στο ψυκτικό μέσο.

Επομένως μία αύξηση του συντελεστή κενού σε τέτοιον αντιδραστήρα μεταφράζεται ως δημιουργία κενού στη ροή του μέσου, που δημιουργεί μεγάλη στη θερμική ισχύ που παράγεται από την τρέχουσα πυρηνική δραστηριότητα.

Κάποια βλάβη στα κανάλια καυσίμου που αποτελούνταν από κράμα Ζιρκονίου ή στις συγκολλήσεις μεταξύ αυτών και των σωληνώσεων ανοξείδωτου ατσαλιού, κατά πάσα πιθανότητα κοντά στο σημείο όπου συνδέονται με τον αντιδραστήρα στη βάση του. Ο αντιδραστήρας RBMK-1000 έχει τη δυνατότητα να τροφοδοτείται με καύσιμο κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του χωρίς διακοπή και η τροφοδότηση με καύσιμο γίνεται μέσα από τα κανάλια καυσίμου. Η βλάβη ενός καναλιού καυσίμου θα μπορούσε να αποτελέσει την αιτία μιας απότομης αύξησης στο κλάσμα κενού του ψυκτικού μέσου καθώς αυτό εισερχόταν στη ροή. 

Έτσι είναι δυνατόν να δημιουργηθεί μια τοπική αύξηση της δραστικότητας που θα ενεργοποιούσε φαινόμενο πολλαπλασιασμού της στο χώρο του πυρήνα του αντιδραστήρα.

Το ατύχημα συνέβη ξημερώματα του Σαββάτου στις 26 Απριλίου 1986. Εκείνη την ώρα στο εργοστάσιο βρίσκονταν περίπου 200 εργαζόμενοι των οποίων οι ενασχολήσεις σχετίζονταν με την ομαλή λειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων 1, 2 και 3, καθώς και με το πρόγραμμα ελέγχου που λάμβανε χώρα στον αντιδραστήρα 4, όπου και σημειώθηκε η έκρηξη.

Σε απόσταση ενός χιλιομέτρου υπήρχαν άλλοι εργάτες, οι οποίοι δούλευαν σε νυχτερινή βάρδια για την κατασκευή των αντιδραστήρων 5 και 6, που επρόκειτο να λειτουργήσουν το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς. Σημειώθηκαν δύο εκρήξεις στο κτίριο του αντιδραστήρα 4.

Το αποτέλεσμα αυτών ήταν η διάνοιξη μιας τρύπας στην οροφή του κτιρίου και η εκτόξευση γραφίτη, σκυροδέματος και συντριμμιών. Με αυτόν τον τρόπο ο πυρήνας του αντιδραστήρα βρέθηκε σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον. Μεγάλο μέρος του ουρανίου, που χρησιμοποιούνταν ως καύσιμο, έφυγε στον αέρα μαζί υπερουράνια και προϊόντα της σχάσης από τον πυρήνα του αντιδραστήρα, παρασυρόμενα από τον καπνό, του οποίου η στήλη έφτασε σε ύψος το ένα χιλιόμετρο.

ethnos.gr