Βραβείο για την ιδανική γειτονιά των αστέγων

Υπάρχουν και καλές ειδήσεις στη χώρα μας... Ειδήσεις που τις διαβάζεις και νιώθεις πως υπάρχει ελπίδα, ότι τίποτα δεν έχει τελειώσει. 

Οταν πρόκειται μάλιστα για νέους ανθρώπους που με τις γνώσεις, τη φαντασία, την επιμονή και την αγάπη τους -αρνούμενοι να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους στα... δύσκολα- πρωτοπορούν, βραβεύονται και καταφέρνουν να μας κάνουν περήφανους εντός και εκτός Ελλάδας!

Μια τέτοια περίπτωση είναι οι Μαρία Χριστούλια, Στρατής Σκοπελίτης και Αλέξανδρος Βαλσαμίδης, οι οποίοι ένωσαν τις δυνάμεις τους και κέρδισαν το πρώτο βραβείο στον διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό «Tiny Home Community Competition».

Οι συνιδρυτές της αρχιτεκτονικής ομάδας «Riza3architects» κατάφεραν να βρουν έναν πρωτότυπο τρόπο προκειμένου να δημιουργήσουν οικισμούς και κοινότητες έτοιμες να υποδεχθούν τους χιλιάδες «ανθρώπους - σκιές» του σύγχρονου κόσμου, τους άστεγους, και να τους προσφέρουν μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή! Δεν είναι και λίγο πράγμα... Οι εικόνες και τα ερεθίσματα υπήρχαν μέσα τους, η αφορμή απλώς έλειπε για το πώς και με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να βάλουν το δικό τους «λιθαράκι» στο φλέγον ζήτημα της αστεγίας.

Ολα ξεκίνησαν όταν τα τρία νεαρά παιδιά, κάνοντας μια πρόχειρη αναζήτηση στο Ιντερνετ, διάβασαν για έναν ιδιαίτερο διαγωνισμό, ένα κάλεσμα μελετητών από όλο τον κόσμο, που διεξήγαγε ο «ACTIVATE 14».

Πρόκειται για μια πρωτοβουλία του Αμερικανικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής και του Κέντρου για την Αρχιτεκτονική και το Σχέδιο, με στόχο την ενίσχυση του κοινωνικού ρόλου της αρχιτεκτονικής. 

Η πρόκληση ήταν η δημιουργία μιας κοινότητας αστέγων στην καρδιά της ζώνης κατοικίας της πόλης Ράλεϊ, στη Βόρεια Καρολίνα.

Οπως αναφέρουν στο «Εθνος» η Μαρία, ο Στρατής και ο Αλέξανδρος «ο σκοπός του προγράμματος ήταν μια καινοτόμος αστική κοινότητα εντός του καθορισμένου χώρου, περίπου του ενός στρέμματος, όπου οι κάτοικοι θα δημιουργήσουν δεσμούς (τόσο με τον τόπο και τον χώρο όσο και με το ανθρώπινο δυναμικό), θα αισθάνονται σημαντικοί, ασφαλείς, και ευπρόσδεκτοι.

Ο σχεδιασμός έπρεπε να ενθαρρύνει την αλληλεπίδραση της κοινότητας με τη ζωή στον δρόμο και στη γειτονιά. Η κοινότητα θα είναι αυτοδιοικούμενη από τους κατοίκους της και τα κτίριά της έπρεπε να είναι προκατασκευασμένα και να μπορούν να μεταφέρονται με εύκολο τρόπο. Επρεπε επίσης να δίνουν την αίσθηση της μονιμότητας και να εντάσσονται στον ιστό, σαν να υπήρχαν πάντα εκεί.

Απάντηση

 
Πάντα μας απασχολούσε το θέμα της προκατασκευής και της τυποποίησης σαν απάντηση στις ανάγκες για μαζική στέγαση με οικονομικές και αρχιτεκτονικά άρτιες λύσεις, με ελάχιστο ενεργειακό αποτύπωμα.

Η μελέτη και η έρευνα που είχαμε κάνει, αφορούσε κυρίως στον σχεδιασμό με τρόπο που να επιτρέπει τη μαζική παραγωγή μιας τυποποιημένης αρθρωτής κατοικίας, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί το κόστος, ενώ παράλληλα να πληροί τις προδιαγραφές των κανονισμών», προσθέτουν.

Η εμπνευσμένη ομάδα κατέκτησε την πρώτη θέση ανάμεσα σε 160 διαγωνιζόμενους και πάνω από 300 συμμετοχές απ' όλο τον κόσμο! Η ελληνική πρόταση ξεχώρισε από την αρχή, ενώ η επιτροπή εντυπωσιάστηκε από την ευαισθησία, με την οποία η ομάδα των Ελλήνων προσέγγισε το θέμα.

Η ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΗ ΙΔΕΑ
Οι κοινόχρηστοι χώροι, τα περιβόλια και τα σπίτια

Η αρχιτεκτονική ομάδα «Riza3architects» δημιουργήθηκε το 2008. Και τα τρία παιδιά είχαν δουλέψει μαζί σε μελετητικά γραφεία και κάποια στιγμή αποφάσισαν να αυτονομηθούν, καθώς «μιλάνε» την ίδια γλώσσα, έχουν κοινές αντιλήψεις περί αρχιτεκτονικής και γενικώς αλληλοσυμπληρώνονται. «Σχεδιάσαμε μια κοινότητα, η οποία απαρτίζεται από τέσσερις γειτονιές, με τρία σπίτια η κάθε μία», εξηγούν οι τρεις τους.

«Ενα κοινόχρηστο κτίριο τοποθετείται κεντρικά στο οικόπεδο και στεγάζει μια κουζίνα, δυο χώρους, ο ένας για τις δραστηριότητες και ο άλλος ως βιβλιοθήκη, αποδυτήρια και μπάνια.

 

Οι συνιδρυτές της ομάδας «Riza3architects» (από αριστερά) Αλέξανδρος Βαλσαμίδης, Μαρία Χριστούλια και Στρατής Σκοπελίτης. Τα κτίριά τους έχουν χαμηλό κόστος κατασκευής, μπορούν να αποθηκευθούν, να μεταφερθούν και να μετασχηματιστούν κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να μειώσουν το ενεργειακό τους αποτύπωμα στο μηδέν. Η προκατασκευασμένη κατοικία που έχουν σχεδιάσει είναι ένας φέρων οργανισμός που αποτελείται από έναν «εξωσκελετό», μια μεταλλική βάση και δύο παράλληλα πλευρικά συρματοκιβώτια και λειτουργεί ως νάρθηκας στον προκατασκευασμένο μαλακό πυρήνα

 

Ο σχεδιασμός ενός περάσματος που διατρέχει όλο το οικόπεδο, διαπερνώντας το κοινόχρηστο κτίριο, σε συνδυασμό με τον προσανατολισμό των σπιτιών που βλέπουν στον δρόμο, δημιουργούν το απαραίτητο άνοιγμα της κοινότητας προς την πόλη. Κατά μήκος του περάσματος διαμορφώνονται περιβόλια. Το πέρασμα και το κοινόχρηστο κτίριο αρθρώνονται κατά τέτοιο τρόπο που καλεί τους κατοίκους να συναθροίζονται, συνδιοργανώνοντας κοινωνικές δραστηριότητες.

Ταυτόχρονα η διάταξη των κοινόχρηστων χώρων του κτιρίου καθώς και η σχέση τους με τον δρόμο είναι τέτοια, ώστε να εξισορροπεί την έκθεση στο δημόσιο μάτι και να προστατεύει τους χρήστες από το να θεωρηθούν ως ιδρυματοποιημένος πληθυσμός.

Οι μονάδες κατοικίας, που είναι μια επανερμηνεία του τυπικού αμερικανικού σπιτιού, παρέχουν έναν χώρο για ύπνο, ξεκούραση και φαγητό και ένα πολύ μικρό WC. Υπάρχει σοφίτα, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε ως εναλλακτικός χώρος ύπνου είτε ως αποθηκευτικός και μία βεράντα - κατώφλι που διευρύνει οπτικά τον χώρο του σπιτιού και ταυτόχρονα δημιουργεί τον χώρο εισόδου. Η σκίαση της κατοικίας γίνεται με ξύλινες περσίδες, που συμβάλλουν στο να υπάρχει ιδιωτικότητα» σημειώνουν.

Η κατασκευή

 
Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε από τα μέλη της αρχιτεκτονικής ομάδας «Riza3architects» στη δυνατότητα ένταξης της προκατασκευασμένης κατοικίας στο εκάστοτε περιβάλλον. Ετσι κατέληξε να δημιουργηθεί ένας φέρων οργανισμός που αποτελείται από έναν «εξωσκελετό» (μια μεταλλική βάση και δύο παράλληλα πλευρικά συρματοκιβώτια) και λειτουργεί ως νάρθηκας στον προκατασκευασμένο μαλακό πυρήνα.

«Η κατασκευή αυτή, σαν το καβούκι της χελώνας, προστατεύει τον μαλακό ξύλινο πυρήνα από τις κλιματολογικές συνθήκες, της δίνει βάρος και στιβαρότητα καθώς και περαιτέρω θερμομόνωση στο κέλυφος», τονίζει ο κ. Σκοπελίτης.

«Τα συρματοκιβώτια δημιουργούν παράλληλους τοίχους και γεμίζονται με πέτρες ή αδρανή υλικά της περιοχής. Τα ιδιαίτερα αυτά στοιχεία χαρίζουν ευελιξία στην κατασκευή, δίνοντας τη δυνατότητα της ένταξης σε οποιοδήποτε περιβάλλον, αφού το περιεχόμενό τους είναι κάθε φορά το εκάστοτε τοπικό υλικό», καταλήγει.

Ολα τα κτίρια της κοινότητας έχουν σχεδιαστεί σύμφωνα με τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, έχουν χαμηλό κόστος και μπορούν να αποθηκευτούν, να μεταφερθούν και να μετασχηματιστούν κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μειώσουν το ενεργειακό τους αποτύπωμα σχεδόν στο μηδέν!

Οσο για το αν ένα τόσο φιλόδοξο και πρωτοπόρο εγχείρημα μπορεί να εφαρμοστεί και στη χώρα μας, όπως σημειώνουν οι ίδιοι, η αρχιτεκτονική δεν μπορεί να δώσει από μόνη της τη λύση. «Η πολιτεία θα πρέπει να χαράξει ένα οργανωμένο σχέδιο δράσης, το οποίο οι αρχιτέκτονες στην Ελλάδα είναι απόλυτα ικανοί να το στηρίξουν».

Μαρίνα Ζιώζιου
Φωτογραφίες Θάλεια Γαλανοπούλου

ethnos.gr