Η ημέρα που γιορτάζει ο Πινόκιο

Ποιος κρύβεται πίσω από το προφίλ του γοητευτικού και ευκατάστατου άντρα στο facebook; Ολες οι γυναίκες που «κυκλοφορούν» στα chat rooms έχουν αναλογίες μοντέλου; Πόσα ψέματα λέμε και ακούμε καθημερινά; 

Το ψέμα είναι κομμάτι της ανθρώπινης φύσης σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, αφού αρκετές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι όλοι λίγο-πολύ αναγκάστηκαν να καταφύγουν σε ψέμα για να αποφύγουν τη δυσάρεστη κατάσταση που θα προκαλούσε η ωμή αλήθεια. Σύμφωνα με τον καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης Ρόμπερτ Φέλντμαν, ο οποίος για 25 χρόνια ερευνούσε την ανάγκη των ανθρώπων να καταφεύγουν στο ψέμα, πολλές φορές μάλιστα με ευκολία, «το ψέμα διευκολύνει τη συμβίωση με τους άλλους ανθρώπους». 

Για τους ψυχολόγους, μάλιστα, το ψέμα δεν θεωρείται κάτι αρνητικό, επειδή προδίδει τη δημιουργικότητα και τη φαντασία του... ψεύτη. Αυτό επισημαίνει ο Ευστράτιος Παπάνης, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, εξηγώντας ότι: «Το ψέμα έχει μεγαλύτερη σχέση με την αλήθεια από όση ένα ουδέτερο γεγονός διότι είναι η αντιστροφή της αλήθειας ή εσκεμμένη απόκρυψη μέρους αυτής». 

Γένους αρσενικού. Βρετανική έρευνα με δείγμα τρεις χιλιάδες ανθρώπους κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι άντρες κρατούν τα σκήπτρα του ψέματος και ταυτόχρονα νιώθουν λιγότερες τύψεις. Από την ίδια έρευνα προκύπτει ότι ένας Βρετανός λέει τρία ψέματα την ημέρα, δηλαδή 1.092 τον χρόνο. Πιο ειλικρινής εμφανίζεται η μέση Βρετανίδα η οποία λέει σύμφωνα με την έρευνα 728 ψέματα τον χρόνο, περίπου δύο ψέματα την ημέρα.

Σχεδόν το 92% των ερωτικών συντρόφων ψεύδονται κατά συνθήκη ή κατά συρροή, υποστηρίζει ο Ευστράτιος Παπάνης έπειτα από μελέτη του. Τα ψέματα απαιτούν περισσότερη πνευματική ενέργεια σε σύγκριση με την αλήθεια, επισημαίνει ο κ. Παπάνης, συσχετίζονται με το επίπεδο ευφυΐας, αποτελούν καλύτερο προγνωστικό δείκτη της. «Οι άντρες καταφεύγουν σε αυτήν την τακτική συχνά, ειδικά εάν πρόκειται να κερδίσουν βραχυπρόθεσμα οφέλη, ενώ οι γυναίκες πολύ πιο εύκολα αποκρύπτουν τα συναισθήματά τους, προσποιούνται και σκηνοθετούν πειστικότερα και περιπλοκότερα τις αποκλίσεις τους από την αλήθεια». 

Το ψέμα της κρίσης. Εκτός από τα άτομα ολόκληρες κοινωνίες χρησιμοποιούν τους μύθους και τη φαντασία για να αναπλάσουν την πραγματικότητα. Επίκαιρο παράδειγμα το γεγονός ότι η οικονομική συγκυρία που ζούμε τώρα έχει τις ρίζες της στον μύθο - δηλαδή το ψέμα που είχε πλάσει η κοινωνία για την πλασματική ευμάρειά της. Υπάρχει όμως και άλλη μια όψη, η οποία δεν είναι ορατή και εύκολα αποδεκτή. Σύμφωνα με τον Ευστράτιο Παπάνη «ένας ψεύτης κάποιες στιγμές λέει και αλήθεια και φυσικά ένας ντόμπρος άνθρωπος είναι αδύνατον να μην ήταν ανειλικρινής - έστω και λίγες φορές. Ολοι οι άνθρωποι έχουν τα στοιχεία του ψεύδους και της αλήθειας μέσα τους, αλλά η διαφορά έγκειται στη συχνότητα με την οποία τα εκδηλώνουν». 

Τα πρώτα ψέματα, όπως υποστηρίζει ο Ευστράτιος Παπάνης, αρχίζουν από τη νηπιακή ηλικία όταν το παιδί θέλει να γλιτώσει την τιμωρία. «Ο φόβος της ποινής ή η προσδοκία ανταμοιβής οδηγούν στην αποποίηση της αλήθειας». 

tanea.gr