Ρατσισμός στην Ελλάδα: Η βία βασιλεύει παρά τη δίκη της Χρυσής Αυγής. Τα στοιχεία της ντροπής

Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας έδωσε στη δημοσιότητα την ετήσια έκθεσή του για το έτος 2014, όπου αναλύονται τα ποσοτικά και ποιοτικά αποτελέσματα της καταγραφής περιστατικών ρατσιστικής βίας και εγκλημάτων μίσους από τις οργανώσεις που συμμετέχουν στο Δίκτυο.

Στην έκθεση επίσης περιλαμβάνονται οι θέσεις του Δικτύου σχετικά με την πρόσβαση των θυμάτων στην αστυνομία και τη δικαιοσύνη.

Παρατίθεται επίσης συγκεκριμένη δέσμη συστάσεων προς την Πολιτεία για την καταπολέμηση των εγκλημάτων μίσους, καθώς και για την αντιμετώπιση της αστυνομικής βίας με ρατσιστικό κίνητρο.

Κατά την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2014, το Δίκτυο κατέγραψε, μέσω συνεντεύξεων με τα θύματα, 81 περιστατικά ρατσιστικής βίας με περισσότερα από 100 θύματα.

Σημειώνεται ότι το Δίκτυο καταγράφει περιστατικά ρατσιστικής βίας βάσει της μαρτυρίας του θύματος. Σε κάποια περιστατικά εμπλέκονται περισσότερα θύματα τα οποία δεν είναι πάντα δυνατόν να καταμετρηθούν με ακρίβεια. Επισημαίνεται επίσης ότι κάποια περιστατικά ομοφοβικής βίας στρέφονται κατά ζευγαριών και, παρόλο που θεωρείται και υπολογίζεται κατά την καταμέτρηση ως ένα περιστατικό, τα θύματα είναι 2 άτομα.

Σε 46 περιστατικά στοχοποιήθηκαν μετανάστες/στριες ή πρόσφυγεςλόγω εθνικής προέλευσης ή χρώματος, ενώ σε 32 περιστατικά στοχοποιήθηκαν ΛΟΑΤKI- LGBTQ (Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφιφυλόφιλοι, Τρανς, Κουήρ, Ίντερσεξ) άτομα (σε 3 τέτοια περιστατικά τα θύματα ήταν αλλοδαποί). Τέλος, σε 3 αντισημιτικά περιστατικά βεβηλώθηκαν ιερός χώρος και σύμβολα.

Όλα αυτά την ώρα που έχει ξεκινήσει η δίκη της Χρυσής Αυγής.

Γεωγραφική διασπορά:

43 περιστατικά έλαβαν χώρα στην Αθήνα, κυρίως σε περιοχές του κέντρου όπως ο Άγιος Παντελεήμονας, η Αττική, η πλατεία Αμερικής, το Πεδίο του Άρεως και άλλες περιοχές γύρω από την Ομόνοια. Οι επιθέσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου έλαβαν χώρα στο Σύνταγμα και στις περιοχές πλησίον του κέντρου, όπως το Παγκράτι, ο Κεραμεικός, ο Βοτανικός και το Γκάζι. Άλλες 7 καταγράφηκαν στο νομό Αττικής πέραν του Δήμου Αθηναίων. Επίσης, καταγράφηκαν 17 περιστατικά στην Πάτρα, 3 περιστατικά στη Θεσσαλονίκη, 1 περιστατικό στο παζάρι Μανωλάδας Ηλείας, 1 στον νομό Ηρακλείου και 1 στο νομό Ρεθύμνου Κρήτης, ενώ καταγραφές υπάρχουν επίσης στην Κόρινθο, στο Κιλκίς, στη Λάρισα και στην Ορεστιάδα.

Η πλειονότητα των περιστατικών έλαβε χώρα σε δημόσιους χώρους και 6 περιστατικά έλαβαν χώρα εντός μέσων μαζικής μεταφοράς και ταξί, ενώ για πρώτη φορά καταγράφηκαν επιθέσεις σε χώρους ιδιαίτερης θρησκευτικής και συμβολικής αξίας. Επίσης, καταγράφηκαν 2 περιστατικά σε σχολεία. 6 περιστατικά συνέβησαν σε χώρους κράτησης: 3 περιστατικά που έλαβαν χώρα εντός του Κέντρου Κράτησης της Αμυγδαλέζας, (εκ των οποίων τα 2 συνδέονται με ομοφοβικές επιθέσεις), 2 που συνέβησαν στο Α.Τ. Ομονοίας και 1 σε Α.Τ. της Πάτρας.

Χαρακτηριστικά των επιθέσεων:

Στην πλειονότητα των περιστατικών προκλήθηκαν σωματικές βλάβες στα θύματα (49 περιστατικά). Εξ αυτών, καταγράφηκαν 6 περιστατικά στα οποία τα θύματα υπέστησαν βαριές σωματικές βλάβες, οι οποίες συνδυάστηκαν με απειλές, εξύβριση, φθορά ξένης περιουσίας και κλοπές. Σε 16 περιστατικά τα θύματα υπέστησαν απλές σωματικές βλάβες, ενώ σε 27 περιστατικά οι απλές σωματικές βλάβες συνδυάστηκαν με εξύβριση, απειλές, κλοπή και διατάραξη οικιακής ειρήνης.

Ακόμα, καταγράφηκαν 3 περιστατικά εμπρησμού (2 σε οικία και 1 στο κατάστημα του θύματος). Καταγράφηκαν επίσης 24 περιστατικά λεκτικής βίας (εξύβριση, απειλές), εκ των οποίων 2 συνδυασμένα με διατάραξη οικιακής ειρήνης και 1 με φθορά ξένης περιουσίας. 2 περιστατικά εξύβρισης έλαβαν χώρα μέσω Διαδικτύου. 38 περιστατικά έλαβαν χώρα τις βραδινές ώρες ή κατά τη διάρκεια της νύχτας, ενώ 23 περιστατικά έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της ημέρας (στα υπόλοιπα περιστατικά δεν έχει καταγραφεί ώρα συμβάντος).

Κίνητρο:

Στην πλειοψηφία των περιστατικών τα θύματα αναφέρουν ως λόγο της επίθεσης το γεγονός ότι ήταν αλλοδαποί, και ότι στοχοποιήθηκαν λόγω της αλλοδαπότητάς τους ή/και κάποιου άλλου συναφούς χαρακτηριστικού όπως το χρώμα, η εθνοτική προέλευση ή η θρησκεία (26 θύματα ήταν μουσουλμανικής θρησκείας, 12 χριστιανοί ορθόδοξοι, 2 καθολικοί, ενώ σε 37 περιστατικά δεν δηλώθηκε θρησκεία).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ταυτότητα των δραστών

Σε 68 περιστατικά οι δράστες των επιθέσεων που καταγράφηκαν ήταν άνδρες και σε 4 περιστατικά ήταν γυναίκες. Σε 4 περιστατικά οι επιθέσεις προέρχονται από μεικτές ομάδες ανδρών και γυναικών. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις οι δράστες δεν ήταν ορατοί/ αντιληπτοί από τα θύματα (π.χ. περίπτωση βεβήλωσης ιερών χώρων). Στις περιπτώσεις επιθέσεων από ομάδες στις οποίες συμμετέχουν γυναίκες, πρόκειται είτε για άτομα τα οποία διαβιούν πλησίον του θύματος, είτε για ομάδες νέων ανθρώπων.

Στην πρώτη περίπτωση εμπίπτει οικογένεια που εκμισθώνει διαμέρισμα σε οικογένεια αλλοδαπών καθώς και οι περίοικοι στη γειτονιά όπου το θύμα διατηρεί μπαρ. Στη δεύτερη περίπτωση εμπίπτουν επιθέσεις από ομάδες νεαρών σε μέσα μαζικής μεταφοράς και στο σχολείο κατά τη διάρκεια του διαλείμματος.

Ο μέσος όρος ηλικίας των δραστών, στις περιπτώσεις που τα θύματα ήταν σε θέση να υπολογίσουν κατά προσέγγιση, κυμαίνεται στα 27 χρόνια. Οι δράστες είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία Έλληνες. Καταγράφονται επίσης 2 επιθέσεις από μεικτές εθνοτικά ομάδες, όπως π.χ. επίθεση ομάδας με τη συμμετοχή Ελλήνων και Αλβανικής καταγωγής δραστών στο κέντρο της Αθήνας και άλλες 5 επιθέσεις, στις οποίες πιθανολογείται ότι οι θύτες είναι αλλοδαποί. Σε 15 επιθέσεις αναφέρεται ένας μόνο θύτης. Οι 59 επιθέσεις έγιναν από ομάδες των 2-10 ατόμων.

Μαρτυρίες που συγκλονίζουν

Οι επιθέσεις κατά προσφύγων και μεταναστών αποτελούν την πλειονότητα των περιστατικών τα οποία καταγράφηκαν από το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας (46 περιστατικά στα οποία τα θύματα στοχοποιήθηκαν αποκλειστικά λόγω εθνικής προέλευσης ή χρώματος και 3 περιστατικά στα οποία το κίνητρο ήταν μεικτό, δηλαδή τα θύματα στοχοποιήθηκαν λόγω προέλευσης ή χρώματος και σεξουαλικού προσανατολισμού, ενώ στα 7 στοχοποιήθηκαν περισσότερα από ένα θύματα).

Πρόκειται για 32 περιστατικά απλών σωματικών βλαβών, συνδυαζόμενες με απειλές, εξύβριση, φθορά ξένης περιουσίας και κλοπές, ενώ σε 5 περιστατικά τα θύματα υπέστησαν βαριές σωματικές βλάβες. Στις 23 περιπτώσεις, η επίθεση έγινε από ομάδα ατόμων. Σε αρκετές περιπτώσεις, το μοτίβο επίθεσης παραπέμπει στο μοτίβο δράσης εξτρεμιστικών ομάδων των προηγούμενων ετών.

Παρά την απουσία στις περισσότερες περιπτώσεις εμφανών διακριτικών στοιχείων που θα ταύτιζαν τους δράστες με μέλη εξτρεμιστικών ομάδων ή με την καταγεγραμμένη κατά τα προηγούμενα έτη πρακτική των ταγμάτων ασφαλείας, κοινό στοιχείο των επιθέσεων αποτελεί η άσκηση έντονης βίας, η αριθμητική υπεροχή των δραστών ως προς το θύμα και η ρητή στοχοποίηση του θύματος λόγω εθνικής προέλευσης ή και χρώματος.

Ενώ οι δράστες στην συντριπτική τους πλειοψηφία δεν επικαλούνται κατά τη διάπραξη του εγκλήματος με κάποιο τρόπο (είτε ρητώς, είτε με την περιβολή τους και την χρήση διακριτικών) την Χρυσή Αυγή ή τη συμμετοχή τους σε άλλη οργανωμένη ομάδα, από την περιγραφή των περιστατικών προκύπτει ότι η δράση οργανωμένων ομάδων δεν έχει εκλείψει. Ενδεικτικά παρατίθεται απόσπασμα από την περιγραφή περιστατικού το οποίο συνέβη τον Σεπτέμβριο 2014.

« (…) Εκείνη τη στιγμή μας πλησίασαν άλλοι τέσσερις άντρες που τον ήξεραν. Οι πιο πολλοί φορούσαν μαύρες μπλούζες, κανείς δεν είχε καλυμμένο το πρόσωπό του. Μου είπαν να πάω μαζί τους. Τους είπα όχι και δοκίμασα να φύγω αλλά με κράτησαν και με τράβηξαν μαζί τους. 'Ένας μου κρατούσε τα χέρια και ένα άλλος μου είχε κλείσει το στόμα. Με πήγαν σε ένα κτίριο που παλιότερα ήταν σχολείο εκεί κοντά. Σε ένα σημείο τα κάγκελα ήταν λυγισμένα. Μου είπαν να περάσω μέσα από τα κάγκελα. Εγώ αρνήθηκα. Κάποιος με χτύπησε στο κεφάλι και έπεσα με το πρόσωπο πάνω στα κάγκελα. Με έβαλαν μέσα και άρχισαν να με χτυπάνε όλοι μαζί σε όλο μου το σώμα. Κάποιοι φορούσαν σιδερογροθιές. Όταν έπεσα κάτω συνέχισαν να με κλωτσάνε σε όλο το σώμα. Φώναξα βοήθεια αλλά κανείς δε με άκουγε. Μου φώναζαν να σκάσω.

Με χτυπούσαν περίπου 10 με 15 λεπτά. Έχασα τις αισθήσεις μου από τα χτυπήματα. Δεν ξέρω πόση ώρα έμεινα αναίσθητος. Κάποια στιγμή άρχισα να ανακτώ τις αισθήσεις μου. Δε μπορούσα να καταλάβω τι ώρα ήταν, ούτε να ανοίξω τα μάτια μου. Εκείνη την ώρα με πλησίασε ένα ηλικιωμένος κύριος με ένα σκυλί. Με ρώτησε τι έγινε και μου είπε να καλέσω την αστυνομία. Εγώ δοκίμασα να σηκωθώ και να βγω από τα κάγκελα αλλά έπεσα. Σηκώθηκα ξανά και κατάφερα να βγω αλλά πονούσα πολύ. Δε μπορούσα να βρω το κινητό μου, το πορτοφόλι μου (μέσα είχα 48 ευρώ, μερικές φωτογραφίες και αριθμούς τηλεφώνων) και την κάρτα ασύλου μου. Δέκα λεπτά αργότερα ήρθε ένα περιπολικό. Οι αστυνομικοί με είδαν και ειδοποίησαν ασθενοφόρο. Μέσα στο ασθενοφόρο λιποθύμησα ξανά. Όταν συνήλθα και πάλι ήμουν σε δωμάτιο στο Νοσοκομείο του Ευαγγελισμού».

Συμπεράσματα

Το Δίκτυο διαπιστώνει ενδείξεις εξοικείωσης της ελληνικής κοινωνίας με τη βία και την στοχοποίηση ατόμων λόγω της διαφορετικότητάς τους. Η διαπίστωση αυτή εδράζεται στις τρεις βασικές ποιοτικές τάσεις των περιστατικών που κατέγραψε το Δίκτυο.

Πρώτον, παρά την ποινική αντιμετώπιση εγκληματικών ενεργειών με ρατσιστικό κίνητρο μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, οι επιθέσεις κατά προσφύγων και μεταναστών/στριών εξακολουθούν να αποτελούν την πλειοψηφία των καταγραφών. Αν και η ένταση των επιθέσεων παρουσιάζει μείωση, δεν έχει εκλείψει το μοτίβο της οργανωμένης ρατσιστικής επίθεσης από ομάδες ατόμων και η άσκηση σωματικής βίας.

Δεύτερον, παρατηρείται διάχυση της βίας κατά ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Έχουν καταγραφεί πολλές επιθέσεις κατά ομόφυλων ατόμων και ζευγαριών, με εμφανή την πρόθεση εξευτελιστικής μεταχείρισης. Επιπλέον, καταγράφηκαν επιθέσεις ιδιαίτερης σκληρότητας στις περιπτώσεις που το θύμα στοχοποιήθηκε λόγω ταυτότητας φύλου.

Τρίτον, η εμπλοκή ένστολων σε περιστατικά ρατσιστικής βίας παραμένει ιδιαίτερα ανησυχητική. Η αδυναμία αποτελεσματικής αντιμετώπισης των περιπτώσεων στις οποίες δεν τηρείται η νομιμότητα ενισχύεται από την ανυπαρξία ενός ανεξάρτητου μηχανισμού διερεύνησης των καταγγελιών για την αστυνομική αυθαιρεσία. Κατά συνέπεια, υπονομεύονται σε μεγάλο βαθμό οι προσπάθειες αντιμετώπισης του ρατσιστικού εγκλήματος από την ελληνική Πολιτεία.

Η σύγκριση των περιστατικών που καταγράφηκαν και όσων καταγγέλθηκαν το 2014 δείχνει μια μικρή αύξηση των καταγγελιών από θύματα πρόσφυγες και μετανάστες.

Εν προκειμένω, εκτιμάται ότι η αστυνομική και δικαστική διερεύνηση της δράσης των εξτρεμιστικών ομάδων, μέσω των υποθέσεων που συνδέονται με τη Χρυσή Αυγή, έχει συμβάλει θετικά στην ενδυνάμωση των θυμάτων. Από τις μαρτυρίες τους γίνεται επίσης αντιληπτό ότι κάθε ένδειξη έμπρακτης αλληλεγγύης και σεβασμού της νομιμότητας από τους αυτόπτες μάρτυρες ενδυναμώνει το θύμα και το βοηθά ώστε να προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες για τη διερεύνηση του περιστατικού.

Το Δίκτυο χαιρέτισε το προηγούμενο έτος την υιοθέτηση των νομοθετικών ρυθμίσεων σχετικά με την προστασία των θυμάτων και των ουσιωδών μαρτύρων. Ωστόσο, επισημαίνει ότι η Πολιτεία οφείλει να διασφαλίσει την ουσιαστική πρόσβαση, εκτός από την τυπική, των θυμάτων στις αστυνομικές και δικαστικές αρχές.

Στο ίδιο πνεύμα, το Δίκτυο θα παρακολουθήσει με προσοχή την πρακτική των αρμόδιων αρχών ως προς την υποχρέωση διερεύνησης του ρατσιστικού κινήτρου, κατόπιν της θέσπισης γενικής επιβαρυντικής περίστασης για τα εγκλήματα με ρατσιστικό κίνητρο (άρθρο 81Α Π.Κ.).

Σε συνέχεια των συμπερασμάτων αυτών, το Δίκτυο καλεί την Πολιτεία όχι μόνο να μην εφησυχάσει, αλλά αντιθέτως να εντείνει τις προσπάθειές της ώστε να περιορίσει την εξάπλωση των εκδηλώσεων βίας με ρατσιστικό κίνητρο. Αυτό προϋποθέτει δέσμη μέτρων που θα στοχεύουν στην προστασία των επιμέρους ομάδων από τις οποίες προέρχονται τα θύματα. Παράλληλα και υπό το πρίσμα της επικαιρότητας ως προς τις αυξημένες προσφυγικές ροές, η Πολιτεία οφείλει να λειτουργήσει προληπτικά και να στείλει σαφές μήνυμα στην κοινωνία μηδενικής ανοχής της ρατσιστικής βίας.

Διαβάστε όλη την έκθεση αναλυτική παρακάτω:

Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας-Ετήσια Έκθεση 2014

news247.gr     Χρήστος Δεμέτης