Η ιστορία της λαγάνας και τα νόστιμα μυστικά της

Μπορεί κάποιοι να μη βάλουν θαλασσινά στο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας, αλλά μία-δύο λαγάνες δε λείπουν ποτέ. Αξίζει να γνωρίσουμε το απόλυτο ψωμί της νηστείας και να μάθουμε πώς να το αξιοποιήσουμε καλύτερα.

Η λαγάνα, το επίπεδο ψωμί με την ελάχιστη ψίχα, την τραγανή κόρα και το ξεχωριστό σουσαμένιο άρωμα, αποτελεί κλασική επιλογή ανάμεσα στα εδέσματα της Καθαράς Δευτέρας, με τη γεύση της να στιγματίζει τη μέρα, σηματοδοτώντας την έναρξη της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής. Πρόκειται για άζυμο άρτο ή αλλιώς για ψωμί που παρασκευάζεται παραδοσιακά χωρίς προζύμι, ενώ το όνομά της προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό “λάγανον”, που ήταν μια πλακωτή ζύμη από αλεύρι και νερό.

Λίγη ιστορία…

Τόσο η ιστορία της όσο και η παράδοση που επιβάλει την παρουσία της στο τραπέζι αυτής της μέρας είναι τόσο παλιές που χάνονται στους αιώνες. Η λαγάνα, λοιπόν, αναφέρεται ως έδεσμα σε πολλά κείμενα της αρχαιότητας, όπως τις Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη, όπου συναντάμε τη φράση “λαγάνα πέττετται” που σημαίνει “λαγάνες γίνονται”. Ωστόσο, η σύνδεσή αυτού του ψωμιού με τη νηστεία συνδέεται κατά πάσα πιθανότητα με το γεγονός ότι τέτοιο άζυμο άρτο κατανάλωναν οι Ισραηλίτες κατά τη “έξοδό” τους από την Αίγυπτο. Από τότε και μέχρι τη στιγμή που ο Χριστός ευλόγησε τον ένζυμο άρτο, επιβαλλόταν η κατανάλωση του άζυμου άρτου κατά τη διάρκεια του Πάσχα.

Σήμερα βέβαια την καταναλώνουμε κυρίως κατά την πρώτη μέρα της νηστείας, γι’ αυτό και πολλές συνταγές για λαγάνα δεν περιλαμβάνουν ούτε λάδι. Την Καθαρά Δευτέρα, λοιπόν, οι αρτοποιοί δουλεύουν πυρετωδώς για να ετοιμάσουν το νόστιμο αυτό ψωμάκι, που ταιριάζει πολύ με τα υπόλοιπα νηστίσιμα εδέσματα και ειδικά με την ταραμοσαλάτα, το ταχίνι και τον χαλβά.

Η κυρά-Σαρακοστή

Με τη ζύμη της λαγάνας φτιάχνεται η φιγούρα της κυρά-Σαρακοστής ή αλλιώς η γυναικεία μορφή με τα σταυρωμένα σε προσευχή χέρια και τα 7 πόδια, όσα είναι και τα Σάββατα της Σαρακοστής. Παραδοσιακά φτιάχνεται στην αρχή της νηστείας και χρησιμοποιείται για να μετριέται ο χρόνος που απομένει μέχρι το Πάσχα, μιας και κάθε Σάββατο της κόβουμε και από ένα πόδι, με το τελευταίο να κόβεται το Μεγάλο Σάββατο.

Πώς φτιάχνεται

Η παραδοσιακή συνταγή “ζητά” μόνο αλεύρι, νερό, αλάτι, κάποια μυρωδικά, όπως γλυκάνισο για άρωμα και φυσικά, άφθονο σουσάμι (λευκό και μαύρο) στην επιφάνειά της. Ωστόσο υπάρχουν και οι νέες και πολύ δημιουργικές εκδοχές της, που δεν υστερούν καθόλου σε νοστιμιά, ενώ δίνουν και πιο ξεχωριστή γεύση στο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας. Δοκιμάζουμε λοιπόν πολύ νόστιμες λαγάνες με αλεύρι ολικής άλεσης, με πράσινη και μαύρη ελιά, με λιαστή ντομάτα, με πιπεριά, με κρεμμύδι και με πολλά ακόμη νόστιμα υλικά που προσθέτουν στη ζύμη οι αρτοποιοί.

Μερικές ιδέες με βάση τη λαγάνα

Όπως είπαμε η λαγάνα πρωταγωνιστεί στο νηστίσιμο τραπέζι ως το ψωμάκι που συνοδεύει τα υπόλοιπα εδέσματα. Υπάρχουν όμως περισσότεροι και πιο ευφάνταστοι τρόποι να την παρουσιάσουμε.Με λαγάνα λοιπόν, μπορούμε να φτιάξουμε πολύ νόστιμα καναπεδάκια. Πώς;
Κόβετε τη λαγάνα σε λεπτές φέτες και της προσθέτετε επάνω ταραμοσαλάτα, ελιές και άνηθο ή φάβα και χταποδάκι ή ταχίνι και γαρίδες. Τα εδέσματα εκείνης της μέρας είναι πολλά και οι πιθανοί συνδυασμοί ακόμη περισσότεροι γι’ αυτό επιστρατεύστε τη φαντασία σας.

Και με τη λαγάνα που περίσσεψε;

*   Μπορείτε να φτιάξετε πολύ αρωματικά κρουτόν και παξιμαδάκια. Κόβετε τη λαγάνα σε κυβάκια ή λεπτές φέτες, αναλόγως τι θέλετε να φτιάξετε, τα απλώνετε σε ταψί στρωμένο με λαδόκολλα, τα περιχύνετε με ελάχιστο ελαιόλαδο και ψήνετε στους 200οC μέχρι να ροδοκοκκινίσουν.
*   Εάν πάλι αφήσετε τη λαγάνα να ξεραθεί πολύ μπορείτε να την τρίψετε στο μπλέντερ, δημιουργώντας γαλέτα με ξεχωριστό άρωμα.
*   Μπορείτε ακόμα να τη μουλιάσετε σε νερό, να τη στύψετε και να φτιάξετε μαζί της ταραμοκεφτέδες ή ωραίους ψωμοκεφτέδες.

olivemagazine.gr